W zeszłym tygodniu uczestniczyłam w szkoleniu prowadzonym przez Panią doktor Natalię Ukleję-Sokołowską, która na co dzień pracuje w Katedrze i Klinice Alergologii, Immunologii Klinicznej i Chorób Wewnętrznych w Bydgoszcz.

Alergie powietrzno-pochodne, w tym również alergie /nadwrażliwości na alergeny pokarmowe (nie mylić z nadwrażliwościami spod klasy IgG) stają się coraz częstszym zjawiskiem na całym świecie. 

Analizy epidemiologiczne prowadzone w ostatnich latach jednoznacznie wskazują na gwałtowny wzrost zachorowań na choroby alergiczne. Dotyczy to zarówno dzieci, młodzieży jak i dorosłych. Odsetek pacjentów z „ przewlekłą alergią pokarmową” wzrasta, a tych którzy w wieku dorosłym „wyrastają z choroby alergicznej” maleje...

Obserwacje również dowodzą, że od prawie 50 lat sukcesywnie zwiększa się liczba chorych na astmę oskrzelową i alergiczny nieżyt nosa, a przyrost nowych zachorowań jest widoczny zwłaszcza w krajach zachodnich.

Problem alergii pokarmowych dotyka około 5–8% dzieci i 1–5% dorosłych. Mimo licznych badań, wiele elementów dotyczących mechanizmów immunologicznych i biologicznych nietolerancji pokarmowych pozostaje niewyjaśnionych.

W ostatnim czasie mówi się nawet o „epidemii alergii”.

Pani doktor podkreślała fakt, że notuje się coraz gorsze efekty lecznicze po zastosowaniu leczenia tylko dietą eliminacyjną, a leczenie alergii jest bardzo trudne gdyż jest to wieloczynnikowy proces,  uwarunkowany przez czynniki genetyczne jak i środowiskowe i trudno przewidzieć jest jak dany pacjent zareaguje na terapię.

Co powoduje utratę tolerancji organizmu na alergeny wziewne czy pokarmowe?

• Geny: jeśli jedno z rodziców jest obciążone alergią, ryzyko wystąpienia tej choroby u potomstwa wynosi 40%, jeśli natomiast oboje – aż 60%.

• Postęp cywilizacyjny czyli zanieczyszczenie powietrza, palenie papierosów,

Zanieczyszczenie żywności

Prawdopodobnie wzrastające zapylenie i zanieczyszczenia gazowe powietrza odpowiadają za wzrost zachorowalności na alergiczne zapalenie dróg oddechowych.

• Tzw hipoteza higieniczności: zmniejszenie częstości występowania zakażeń dzięki poprawie higieny oraz wprowadzeniu szczepień i antybiotyków. Czyli dzieci, które mają stały kontakt z różnymi mikroorganizmami chorobotwórczymi tak na prawdę mają mniejsze szanse na wykształcenie alergi!

WNIOSEK: alergia wywoływana jest przez współdziałanie czynników środowiskowych i genetycznych. 

Jakie najczęściej występują alergie pokarmowe ?

U dzieci :

• Białko mleka krowiego

• Białko jajek

• Soja

• Orzechy

Badania wykazały, że 50% dzieci reagujących alergicznie na mleko krowie jest również uczulone na soj.

U dorosłych

• Orzechy

• Orzechy ziemne

• Skorupiaki ( krewetki , kraby , homary ,langusty

• Ryby (uważa sie ze najcześciej uczula dors)

• Soja

• Seler

• Pomidor

• Przypawy

• Owoce cytrusowe 

Nadwrażliwości pokarmowe typu niealergicznego tylko enzymatycznego to

• Nietolerancja laktozy

• Fruktozemia

• Galaktozemia 

FAKT: TE NADWRAŻLIWOŚCI MOGĄ WYSTĘPOWAĆ CZASOWO.

Co jest najtrudniejsze w leczeniu alergii pokarmowych?

1. Diagnostyka nie jest miarodajna w 100% w odróżnieniu do alergii wziewnyc.

2. Trzeba skupić się bardziej na obserwacji i objawach aniżeli wynikach badań (niestety wynik ujemny nie gwarantuje braku reakcji alergicznej na badany pokarm).

3. Mała świadomość i barak edukacji pacjentów.

4. Mała ilość specjalistów zajmujących się pacjentami alergiczny.

5. Nasza reakcja na alergen może się różnić i zmienić swoje natężenie pod wpływem takich czynników jak: ilość i częstotliwość spożytego alergenu, obróbka termiczna (niektóre alergeny są termo-stabilne, a więc reakcje niepożądaną może wywołać produkt surowy jak i gotowany; niektóre zaś pod wpływem temperatury, kiszenia czy fermentacji zmieniają swoją strukturę białek i nie są juz tak groźne i alergizujące, np. kiszenie soi wykazuje działanie hipoalergiczne; również orzeszki gotowane wykazują mniej agresywną i lepiej pszysfajalom formę niż prażone orzeszki ziemne; możliwa reakcja krzyżowa z innym pokarmem albo alergenem wziewnym, która spotęguje reakcje niepożądane; infekcja / wypadek /zabiegi chirurgiczne, czyli osłabienie systemu immunologiczneg.

Innymi czynniki które mogą potęgować reakcje na alergen to:

• Sport

• Stres

• Zanieczyszczenie pokarmu i jego przechowywanie, np siarczany używany jako konserwant w krewetkach może powodować astmę i pokrzywkę, nie sama krewetka

• Alkohol

• Miesiączka u kobiet

• Niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ) 

Jak zapobiegać alergiom u dzieci?

• Podawać jak najwięcej różnorodnych pokarmów nawet tych, które zaliczane są do grupy produktów wysoce alergizujących do 1 roku życia. 

W tym okresie organizm dziecka nabywa odporności i pamięci immunologicznej. Czyli jeśli nie ma przeciwskazania i zalecenia lekarskiego- nie eliminujemy pokarmów tylko je wprowadzamy stopniowo pod kontrolą i przy obserwacji dziecka.

FAKT: dzieci, które urodziły się wiosną lub latem, jak wynika z badań przeprowadzonych w USA, Australii i Korei Południowej, rzadziej wykazują objawy alergii na pokarmy we wczesnym dzieciństwie. Obserwacje te tłumaczy się częstszą ekspozycją na promienie UV-B i większą syntezą aktywnej postaci witaminy D3, która jak już wspomniano ma modulujące działanie na układ immunologiczny.

• W prewencji alergii na pokarmy podkreśla się znaczenie witamin, a zwłaszcza witaminy D i A. Witamina A wpływa na prawidłowe dojrzewanie i funkcjonowanie nabłonków przewodu pokarmowego oraz wykazuje działanie modulujące na struktury układu immunologicznego umiejscowione w przewodzie pokarmowym..

• Stosując pełnowartościową dietę bogatą w świeże produkty, która zawiera odpowiednie lipidy. Badania epidemiologiczne wskazują na ryby i tłuszcze pochodzenia rybiego, które wykazują działania prewencyjne.

FAKT: wystąpienie alergii pokarmowej u dziecka zapowiada zwykle rozwój alergicznego nieżytu nosa i astmy oskrzelowej. 

Jaki badania mamy dostępne na rynku do badania alergii pokarmowych?

• Testy skórne

• Testy prick by prick

• Testy DBPCFC czyli podwójnie ślepa kontrolowana, a placeb.